Στην επαγγελματική ζωή και ιδιαίτερα σε δραστηριότητες με χαρακτηριστικά ελεύθερου επαγγέλματος και επιχειρηματικής δραστηριότητας ο φόβος είναι πολύ συχνά ο ενοχλητικός γείτονας. Πάντα εκεί και δεν σε αφήνει να ηρεμήσεις. Υπάρχουν πολλοί φόβοι για έναν επαγγελματία. Φόβος ότι δεν θα πιάσει τους στόχους του, φόβος αποτυχίας, φόβος για τις οικονομικές συνέπειες μιας αποτυχίας στον τρόπο ζωής, φόβος πως θα εκτεθεί στους πελάτες/συνεργάτες ως ανίκανος ή ανεπαρκής, κοινωνικοί φόβοι όπως άγχος για να πάρει τηλέφωνα, άγχος παρουσιάσεων, άγχος για συναντήσεις και συνεντεύξεις, είναι μερικοί από τους φόβους που ταλαιπωρούν πολλούς επαγγελματίες.

Εγγενείς φόβοι υπάρχουν μόνο δύο: ο φόβος για τα ύψη και ο φόβος για τους έντονους και ξαφνικούς οξείς ήχους. Και οι δύο είναι δώρα της φύσης που μας βοηθούν στην επιβίωσή μας με ενστικτώδη τρόπο. Αυτό όμως σημαίνει πως όλοι οι άλλοι φόβοι που μπορεί να έχουμε στη ζωή μας είναι επίκτητοι, δημιούργημα του τρόπου που επεξεργαστήκαμε τις εμπειρίες μας και του τρόπου που μεγαλώσαμε και μάθαμε να δίνουμε νόημα σε ερεθίσματα. Και δεν χρειάζεται να λέμε ψέματα στον εαυτό μας πως είμαστε καταδικασμένοι να τους κουβαλάμε επειδή απλώς έτσι μάθαμε.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να νικήσουμε το φόβο στην επαγγελματική μας ζωή;

1. Κατανοώ το φόβο μου. Πολλές φορές δεν συνειδητοποιούμε τι πραγματικά φοβόμαστε. Για παράδειγμα, μπορεί να μη μας φοβίζει η σκέψη της αποτυχίας, αλλά το πώς θα ζήσουμε με τον αποτυχημένο εαυτό μας την επόμενη μέρα. Μπορεί να μη μας τρομάζει το οικονομικό ρίσκο μιας επιλογής μας, αλλά οι συνέπειες που θα έχει στη σχέση μας με τον/τη σύντροφό μας και την οικογένειά μας. Είναι σημαντικό να εντοπίσουμε την πραγματική απειλή, τι ακριβώς είναι αυτό που φοβόμαστε, ώστε να μπορέσουμε να το αντιμετωπίσουμε, π.χ. εξασφαλίζοντας τη στήριξη των μελών της οικογένειάς μας.

2. Εργαζόμαστε με ένα συγκεκριμένο πλάνο με SMART στόχους και πάντα έχουμε υπόψη το χειρότερο σενάριο και τις ενέργειες που θα κάνουμε σε αυτή την περίπτωση. Ο φόβος έρχεται όταν ο εγκέφαλός μας εντοπίζει το άγνωστο και την αβεβαιότητα σε σημαντικά για εμάς πράγματα, επειδή τα αντιλαμβάνεται ως απειλές. Όσο μειώνουμε τις αβεβαιότητες, αυτοματοποιώντας τρόπους αντιμετώπισης μίας κρίσης, τόσο η απειλή ξεφουσκώνει και αποκτούμε την αίσθηση πως βαδίζουμε βάσει σχεδίου, κάτι που ενισχύει και την αυτοπεποίθησή μας.

3. Γνώθι σαυτόν. Είμαστε το προϊόν μας. Ένας πωλητής χρειάζεται να γνωρίζει και να πιστεύει στο προϊόν του. Το ίδιο και εμείς. Χρειάζεται να ξέρουμε ποιοι είμαστε και γιατί κάνουμε όσα κάνουμε. Αλλιώς δεν είμαστε πειστικοί στις επικοινωνίες και τις προσπάθειές μας αφού δεν έχουμε συνειδητούς λόγους ούτε και στόχους. Ποιοι είναι οι λόγοι μου για το εγχείρημά μου; Έχω κάποιες αμφιβολίες; Αν ναι, τότε χρειάζομαι γνώσεις και δεδομένα ώστε να τις νικήσω, πριν προσπαθήσω να πείσω άλλους να με ακολουθήσουν.

4. Εντοπίζουμε τον πραγματικό εχθρό μας. Τις περισσότερες φορές αγχωνόμαστε για κάτι, π.χ. για μία συνάντηση ή για τους στόχους μας, όμως αυτά είναι συμπτώματα και όχι το πραγματικό πρόβλημά μας. Συχνά το αντικείμενο του φόβου μας απλώς αλλάζει πρόσωπα και εμείς μπερδευόμαστε, ενώ το πραγματικό μας πρόβλημα δεν είναι το ενδεχόμενο αποτυχίας, οικονομικής απώλειας ή αρνητικής απάντησης, αλλά… το άγχος. Είμαστε αγχώδεις ή τελειομανείς ή ενοχικοί ή ντροπαλοί και οι περιστάσεις είναι απλώς τα ερεθίσματα που ενεργοποιούν τους φόβους μας. Είναι σημαντικό να αντιμετωπίσουμε την αιτία και όχι το σύμπτωμα. Αν είμαι αγχώδης, χρειάζεται να αντιμετωπίσω το άγχος μου και όχι το σύμπτωμά του που είναι ο φόβος της αποτυχίας.

5. Μαθαίνουμε να εστιάζουμε στο παρόν. Το μόνο που έχει σημασία είναι το εδώ και τώρα. Ακόμα και όταν εργαζόμαστε πάνω σε ένα μακρόπνοο πλάνο, την κάθε δεδομένη στιγμή έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε συγκεκριμένες ενέργειες. Το να φεύγουμε από το παρόν για να μεταφερθούμε στο μέλλον και να ανησυχήσουμε για κάποιο καταστροφικό σενάριο, απλώς μας καταναλώνει χρόνο και μας δημιουργεί συναισθηματική ένταση. Σχεδιάζω ναι, αλλά δεν ζω σενάρια είτε μελλοντικά είτε παρελθοντικά.

Η ανθρώπινη δραστηριότητα, η ζωή η ίδια πλέει μέσα στην αβεβαιότητα και εμείς καλούμαστε να την αποδεχτούμε και με συνετό τρόπο να χτίζουμε και να δημιουργούμε. Όσο περισσότερο έχουμε καθαρή σκέψη, απαλλαγμένη από μη λειτουργικά συναισθήματα όπως ο υπερβολικός φόβος, τόσο περισσότερο θα μπορούμε να παίρνουμε λογικές αποφάσεις που θα ισορροπούν ανάμεσα στα ρίσκα και τις ωφέλειες στα εγχειρήματά μας. Αν θέλουμε λοιπόν αυτή την ισορροπία χρειάζεται να χτίσουμε τη συναισθηματική μας νοημοσύνη, η οποία ευτυχώς είναι ένα χαρακτηριστικό που επιδέχεται εκπαίδευσης και ανάπτυξης.